We drinken graag op het leven, maar steeds vaker drinken we op onze eigen vergiftiging.
15.04.2025 | Grondrecht
Een recente steekproef van o.a. PAN Europe en Bond Beter Leefmilieu analyseerde wijn uit tien Europese landen. De conclusie? In alle jonge wijnen zit trifluorazijnzuur (TFA), een hardnekkige korteketen-PFAS. En Vlaanderen, zo blijkt, schenkt vrolijk mee. Onze wijn behoort tot de meest besmette: 310 microgram TFA per kilogram. Dat is twintig keer hoger dan wat we nog als ‘veilig’ beschouwen voor drinkwater.
Laat dat even doordringen. Wat we uit ons kraanwater met dure filters proberen te weren, gieten we onbekommerd uit de fles in ons glas.
Nog hallucinanter: in oudere wijnen — geoogst vóór 1988 — werd géén TFA gevonden. De vervuiling is een probleem van vandaag, van een landbouw die sinds 2010 steeds intensiever gebruik maakt van PFAS-houdende pesticiden en F-gassen. Met meetbare, exponentiële opstapeling in bodem, planten, voedsel én uiteindelijk: ons lichaam.
De Vlaamse overheid, die al maanden worstelt met het PFAS-debacle rond bodem en drinkwater, zwijgt voorlopig als vermalen druiven. Geen publiek advies, geen waarschuwing, geen actieplan. Terwijl de cijfers overduidelijk zijn: de hoeveelheid TFA in jonge wijnen is intussen honderd keer hoger dan gemiddeld gemeten concentraties in Europees oppervlaktewater. En de gezondheidseffecten zijn niet mals: PFAS kunnen ons immuunsysteem aantasten, vruchtbaarheid verminderen, kanker veroorzaken en de ontwikkeling van ongeboren kinderen verstoren.
Hoeveel aanwijzingen hebben we nog nodig voordat het beleid wakker wordt?
De logica van de overheid blijft dezelfde: zolang er geen totale instorting dreigt, blijft alles bij het oude. Liever belangen beschermen dan burgers. Liever discussiëren over meetmethodes dan preventie invoeren. Liever wachten tot Europa beslist dan zelf verantwoordelijkheid nemen.
Intussen stapelt TFA zich op in de natuur, in planten, in dieren, in mensen. Wat vandaag in uw wijnglas zit, zat gisteren in de bodem onder uw voeten, en stroomt morgen in de aderen van uw kinderen.
Professoren, milieuchemici en onafhankelijke onderzoekers slaan al maanden alarm. Michael Müller van de Universiteit van Freiburg noemt de TFA-ophoping in plantaardig voedsel niet minder dan “een rode vlag die vraagt om doortastende actie”. Geen nuance, geen twijfel: er is dringend een totaalverbod nodig op PFAS, inclusief die in pesticiden.
Maar in Vlaanderen? Daar houdt men het voorlopig liever op risicocommunicatie en individuele verantwoordelijkheid. Nog maar eens een “risicoafweging”. Nog maar eens een vrijblijvende richtlijn over ‘matige consumptie’. Alsof we door minder wijn te drinken het probleem aan de wortel kunnen uitroeien.
Het echte probleem is systemisch. De vervuiling zit ingebakken in de productieketens, in de toelatingsprocedures, in het Europese uitstelbeleid, in Vlaamse laksheid. Zolang PFAS-pesticiden niet verboden worden, zolang we blijven toestaan dat persistent gif in ons leefmilieu circuleert, zolang blijft elk nieuw wijntje een chemische cocktail.
Misschien moeten we bij het klinken op ons volgende glas wijn niet alleen wensen voor geluk en gezondheid. Misschien moeten we ook even stilstaan bij de bittere bijsmaak van politieke inertie. Proost — op het falen van onze generatie om het meest fundamentele te beschermen: de zuiverheid van wat we eten, drinken en doorgeven.
