Het lichaam liegt niet. In het bloed van duizenden burgers uit Zwijndrecht en omgeving zijn verhoogde concentraties PFAS aangetroffen. Bij velen gaat het om waarden die ver boven de Europese gezondheidsnormen liggen. Sommige mensen dragen tot honderd keer meer dan wat als “veilig” wordt beschouwd. En wat doet het Departement Zorg met die kennis? Nagenoeg niets.
10.04.2025 | Grondrecht
Wat had moeten leiden tot een breed gedragen actieplan – preventie, medische opvolging, duidelijke communicatie – verzandt in bureaucratische voorzichtigheid en stilzwijgen. Er wordt verwezen naar “wetenschappelijke onzekerheid”, maar ondertussen blijven mensen achter met zorgwekkende cijfers, vage adviezen en een groeiend gevoel van verlatenheid.
PFAS zijn zogenaamde forever chemicals: stoffen die niet afbreken en zich opstapelen in het lichaam. Ze zitten in antiaanbakpannen, regenjassen, lippenstift, bakpapier. Zelfs pasgeboren baby’s hebben ze al in hun bloed. De gevolgen voor de gezondheid zijn nog maar gedeeltelijk in kaart gebracht, maar ze gaan van verstoring van het immuunsysteem tot lever- en schildklieraandoeningen, hormonale stoornissen en verhoogde kankerrisico’s.
We worden collectief vergiftigd. Niet door toeval, maar door decennia van lakse regelgeving, falende controle en een economische logica die winst belangrijker acht dan welzijn. PFAS zijn geen ongeval. Ze zijn een keuze. En dus vraagt deze situatie ook om politieke verantwoordelijkheid.
Wat we vandaag meemaken is een dubbele crisis: een milieu- én een rechtscrisis. Want wie beschermt de burger wanneer de overheid haar plicht verzaken blijft? Het recht op gezondheid en op een schoon leefmilieu staat ingeschreven in onze Grondwet, in Europese verdragen en internationale mensenrechtenverdragen. Maar zonder daadkracht zijn dat holle woorden. Als een departement dat ‘zorg’ in zijn naam draagt, haar burgers aan hun lot overlaat, dan is er niet alleen sprake van nalatigheid. Dan faalt de rechtsstaat in zijn meest fundamentele opdracht: bescherming bieden aan wie kwetsbaar is gemaakt.
Zorg begint bij erkenning. Erkenning van de wetenschappelijke feiten. Van de zorgen van burgers. Van de nood aan duidelijke richtlijnen, medische opvolging, en herstel. En vooral: erkenning dat een overheid niet mag zwijgen wanneer het lichaam van haar burgers roept om hulp.
Als we vandaag geen grenzen stellen aan wat als normaal wordt beschouwd – een leven mét gif, een overheid zónder verantwoordelijkheid – dan stellen we morgen vast dat het recht op gezondheid slechts een privilege is, geen recht.
