Terwijl de PFAS vervuiling zich wereldwijd opstapelt in bodems, wateren en menselijke lichamen heeft de wetenschap eindelijk een antwoord dat verder gaat dan symptoombestrijding. Geen doekje voor het bloeden, maar een oplossing die afbreekt én opbouwt.
27.03.2025 | Grondrecht
We zijn het bijna vergeten, maar ook in het PFAS-dossier bestaat nog zoiets als hoop. Terwijl de vervuiling zich wereldwijd opstapelt in bodems, wateren en menselijke lichamen – van Zwijndrecht tot Nieuw-Zeeland – heeft de wetenschap eindelijk een antwoord dat verder gaat dan symptoombestrijding. Geen doekje voor het bloeden, maar een oplossing die afbreekt én opbouwt.
Een recent gepubliceerde Nature-studie beschrijft een mechanochemisch proces dat PFAS – die notoire, haast onverwoestbare chemicaliën – volledig afbreekt. Maar wat deze ontdekking werkelijk revolutionair maakt, is dit: tijdens de vernietiging wordt de fluor die in PFAS zit niet verspild, maar gerecupereerd. Wat lange tijd enkel als giftig afval werd beschouwd, blijkt plots een herbruikbare grondstof.
De methode is even briljant als eenvoudig. Door PFAS samen met kaliumfosfaatzouten mechanisch te vermalen – zonder oplosmiddelen, zonder verhitting – worden de sterkste chemische bindingen van het periodiek systeem gesplitst. De koolstof-fluorbinding, normaal gezien onverzettelijk, wordt gebroken. De vrijgekomen fluor wordt onmiddellijk gebonden als kaliumfluoride of monofluorfosfaat. Beide vormen zijn niet alleen onschadelijk, maar ook nuttig: ze kunnen ingezet worden in de productie van medicijnen, elektronica of nieuwe polymeren.
Zo ontstaat, voor het eerst, het perspectief van een circulaire fluorchemie. Niet langer een lineaire keten van extractie, gebruik en vervuiling, maar een gesloten kringloop waarin zelfs PFAS deel uitmaakt van duurzame materiaalstromen.
Waarom is dit zo belangrijk? Omdat het verhaal van PFAS tot nu toe vooral een verhaal van onmacht was. Verbranding bleek duur en risicovol. Filters en afkappingstechnieken verplaatsten het probleem. Afgraving leidde tot bergen vervuild slib waarvoor geen bestemming bestond. Zelfs wanneer we PFAS uit onze omgeving verwijderen, bleef één vraag altijd open: wat doen we met het afval?
Nu is er een antwoord. Een methode die PFAS volledig mineraliseert tot onschadelijke zouten, en tegelijk cruciale elementen zoals fluor en fosfor recupereert. Bovendien zijn de gebruikte reagentia – kaliumfosfaatzouten – volledig herbruikbaar. Het hele proces sluit perfect aan bij wat Europa en Vlaanderen zo vaak bepleiten maar zelden realiseren: een chemie die afval omzet in grondstof, en milieubescherming koppelt aan grondstoffenzekerheid.
Het is dan ook hoog tijd dat de Vlaamse en Europese overheden deze doorbraak ernstig nemen. We staan op een keerpunt: het PFAS-probleem kan worden aangepakt, niet alleen met verbodsbepalingen en saneringsplannen, maar met innovatieve technologieën die het ondenkbare mogelijk maken.
Dit is geen pleidooi om 3M of andere producenten hun verantwoordelijkheid te besparen. Integendeel. Zij moeten betalen voor de schade die is aangericht. Maar laat ons dat geld niet verspillen aan tijdelijke ingrepen met eeuwige gevolgen. Investeer in oplossingen die PFAS niet enkel verplaatsen, maar transformeren.
Zelden was er in een dossier zo doordrenkt van toxische traagheid zulk reden tot voorzichtig optimisme. De wetenschap heeft getoond wat mogelijk is. Nu is het aan het beleid om die mogelijkheid werkelijkheid te maken.
