PFAS
PFAS zijn overal in ons dagelijks leven terug te vinden. Van regenkleding en voedselverpakkingen tot cosmetica, zelfs medische hulpmiddelen en ons drinkwater. Zelfs in de meest afgelegen gebieden, zoals de Noordpool, zijn deze chemische stoffen aangetroffen. De bezorgdheid over de gezondheidsrisico’s van PFAS groeit, maar wat is nu precies bekend over hun impact op ons lichaam? En waarom is het zo moeilijk om daar een definitief antwoord op te krijgen?
PFAS, voluit per- en polyfluoralkylstoffen, zijn door de mens gemaakte chemicaliën die in de natuur niet voorkomen. Ze worden gewaardeerd om hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen, waardoor ze in allerlei alledaagse producten verwerkt zitten. Het probleem met PFAS is dat ze nauwelijks afbreken, waardoor ze zich ophopen in het milieu en in het menselijk lichaam. De belangrijkste manieren waarop mensen PFAS binnenkrijgen, zijn via voedsel, drinkwater en huisstof. In gebieden met verhoogde PFAS-verontreiniging, zoals rond de Chemours-fabriek in Dordrecht, kunnen mensen ook extra blootgesteld worden via zwemwater en lokaal geteelde gewassen.
Wetenschappelijk onderzoek toont steeds meer verbanden aan tussen PFAS en schadelijke gezondheidseffecten. Het is vastgesteld dat baby’s en jonge kinderen die hoge PFAS-waarden in hun bloed hebben, minder antistoffen aanmaken na vaccinaties, wat hun weerstand tegen infectieziekten kan verminderen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat mensen met een hoge blootstelling aan PFAS verhoogde concentraties van het leverenzym ALT vertonen, wat kan wijzen op een verstoring van de leverfunctie. Ook zijn er aanwijzingen dat blootstelling aan PFAS kan leiden tot een lager geboortegewicht. Verder tonen sommige studies een verband tussen hoge PFAS-bloedwaarden en verhoogde cholesterol, wat mogelijk bijdraagt aan een hoger risico op hart- en vaatziekten.
Op het gebied van kanker is recent belangrijk nieuws naar buiten gekomen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft PFOA, een veelgebruikte PFAS-verbinding, ingedeeld in klasse 1 van kankerverwekkende stoffen, wat betekent dat er overtuigend bewijs is dat deze stof kanker veroorzaakt bij mensen. Dit is de hoogste risicoklasse voor kankerverwekkende stoffen en onderstreept de ernst van de blootstelling aan PFAS. Epidemiologische studies hebben al eerder gesuggereerd dat blootstelling aan PFOA en andere PFAS mogelijk het risico op nierkanker en teelbalkanker verhoogt. In de Verenigde Staten zijn rond een Chemours-fabriek in Parkersburg verhoogde kankercijfers vastgesteld.
Ondanks deze wetenschappelijke bevindingen blijft het moeilijk om een direct oorzakelijk verband tussen PFAS en gezondheidsproblemen vast te stellen. Iedereen is tegenwoordig aan PFAS blootgesteld, waardoor het lastig is om groepen met en zonder blootstelling te vergelijken. Daarnaast spelen andere factoren, zoals leefstijl en genetische aanleg, een rol bij het ontstaan van ziekten als kanker, waardoor het niet altijd eenvoudig is om PFAS als dé oorzaak aan te wijzen. Ook duurt het vaak jaren voordat de effecten van schadelijke stoffen volledig zichtbaar worden, wat epidemiologisch onderzoek bemoeilijkt.
De onzekerheid over de gezondheidsrisico’s van PFAS zorgt voor veel onrust bij het publiek. Gezondheidsexperts waarschuwen dat aanhoudende angst en stress op zichzelf al schadelijk kunnen zijn, omdat langdurige stress kan bijdragen aan aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, obesitas en een verstoorde vruchtbaarheid. Dit betekent niet dat de zorgen over PFAS ongegrond zijn, maar wel dat een genuanceerde en feitelijke benadering noodzakelijk is om paniek te vermijden.
Wat wel vaststaat, is dat PFAS nauwelijks afbreken en zich blijven ophopen in het milieu en het menselijk lichaam. Dit maakt het essentieel om blootstelling zoveel mogelijk te beperken. Strengere regelgeving, het saneren van vervuilde gebieden en verder wetenschappelijk onderzoek blijven cruciaal om de langetermijneffecten van PFAS beter te begrijpen en de volksgezondheid te beschermen.
Nederlands (België) 
English